dr Jarosław Pietrzak

Rozprawa doktorska: „Księżna dobrodziejka. Katarzyna z Sobieskich Radziwiłłowa (1634-1694) – życie i działalność”

Promotor: prof. zw. dr hab. Zbigniew Anusik

Recenzenci: prof. zw. dr hab. Maciej Jerzy Serwański

dr hab. Wiesław Filipczak prof. UŁ

Rok obrony: 2014

Zainteresowania naukowe:

historia, rola i miejsce kobiet w społeczeństwie we wczesnej epoce nowożytnej od XVI do XVIII wieku, dzieje i działalność rodów magnackich, pozycją i znaczenie osoby królowej w systemie prawnym i politycznym Rzeczypospolitej, historia podróży, przemiany kultury dworskiej, w tym ceremoniał.

Granty i prace badawcze:

wykonawca i kierownik projektu naukowego Narodowego Centrum Nauki FUGA 4 “Organizacja i funkcjonowanie dworów Marii Kazimiery d’Arquien Sobieskiej w Polsce, we Włoszech i we Francji w latach 1658-1716” (X 2015 – IX 2018 w Instytucie Historii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu)

 Osiągnięcia:

– VI 2022  pobyt naukowy w Würzburgu w ramach stypendium Polskiej Misji Historycznej ufundowane przez Bawarską Kancelarię Państwową;

– I  2022           pobyt dydaktyczny w ramach programu ERASMUS+ w L’Università degli Studi della Tuscia w Viterbo (Włochy):

– IX 2021      pobyt w Rzymie w ramach stypendium Lanckorońskich z Brzezia (praca naukowa w Biblioteca Nazionale Centrale, Biblioteca Casanatense);

– IV 2016 r. pobyt w Londynie w ramach stypendium Lanckorońskich z Brzezia (kwerendy w British Library i Windosr Royal Archives);

– od 2018 r. członek rady naukowej czasopisma “Eastern European Review” wydawanego przez L’Università degli Studi della Tuscia w Viterbo (Włochy):

– X 2017 – VI 2018; X 2018 – VI 2019 wykładowca w Collegium Civitas w Warszawie w ramach studiów podyplomowych na kierunku historia sztuki oraz w ramach kursu „Rezydencja. Architektura i ceremoniał”;

– 2013-2014 – studia w ramach ogólnopolskiego programu międzyuczelnianego „MOST” pod kierunkiem prof. zw. dra hab. Macieja Serwańskiego na Wydział Historyczny Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Członkostwo w stowarzyszeniach i instytucjach naukowych:

od 2019 r.       członek Society for Court Studies w Londynie

od 2019 r.       członek Polskiego Towarzystwa Historycznego oddział w Krakowie

od 2016 r.       członek Polskiego Towarzystwa Badań nad Wiekiem Osiemnastym;

od 2014 r.       członek Polskiego Towarzystwa Heraldycznego oddział w Poznaniu;

od 2010 r.       członek Towarzystwa Przyjaciół Zgierza

 Nagrody i wyróżnienia:

2010 r.                        Medal za chlubne studia przyznany przez Radę Wydziału Filozoficzno-Historycznego Uniwersytetu Łódzkiego

 Publikacje

Monografie naukowe:

 Księżna dobrodziejka. Katarzyna z Sobieskich Radziwiłłowa (1634-1694), Warszawa 2016, ss. 584.

Wokół Sobieskich i Radziwiłłów. Prestiż, przejawy pobożności, działalność polityczna, red. J. Pietrzak, Warszawa 2020, (Wydawnictwo Muzeum Narodowego w Warszawie), ss. 152.

Listy Jana Kosmowskiego do królewicza Aleksandra Sobieskiego, Warszawa 2021, (Wydawnictwo Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie), ss. 288.

Artykuły w czasopismach naukowych i publikacjach pod redakcją

2014

 Akademickie niestatki, czyli o niechlubnym żywocie polskich studentów w podróżach edukacyjnych po Europie Zachodniej od XVI do XVII wieku, „Biuletyn Historii Wychowania”, t. 32, 2014, s. 7-26.

“Cokolwiek afektu i uczucia  Pańskiego mieć dla siebie upraszam”.  Dzieje romansu księcia Janusza Aleksandra Sanguszki z jego sekretarzem – Kazimierzem Chylińskim, „Klio. Czasopismo poświęcone dziejom Polski i powszechnym”, t. 4 (27), 2013, s. 3-32.

Kult loretański w kręgu rodziny Sobieskich – między religijnością a propagandą, „Studia  Wilanowskie”, t. XXI, 2014, s. 103-117.

Loreto, Montserrat, Guadalupe – pielgrzymki staropolskich peregrynantów do miejsc kultu Czarnej Madonny, [w:] Vade Nobiscum, vol. 5, Materiały z III Wiosny Młodych Historyków, red.  M.  Gawryszczak, E. Kacprzyk, Łódź 2014, s. 141-156.

[współaut. M. Forycki], Le ceremonial dans les cours royales française et polonaise à l’époque modern/ Ceremoniał na dworach francuskim i polskim w epoce nowożytnej, [w:] Wersal Marii Leszczyńskiej. Sztuka dworska we Francji XVIII wieku, red. P. Mrozowski, Warszawa 2014, s. 33-55.

Walka Katarzyny z Sobieskich Radziwiłłowej o dobra ordynacji Ostrogskich w latach 1673-1678. Przyczynek do historii rozpadu latyfundium, „Czasy Nowożytne”, t. 26, 2013, s. 53-75.

2015

 Радзівілы ў Вялікім Княстве Літоўскім у першае дзесяцігоддзе панавання Яна ІІІ Сабескага, „Arche”, 12 (145), 2015, s. 1-31.

Testament patriarchy jerozolimskiego Jerzego Marii Laskarysa ze zbiorów Archiwum Zamku Królewskiego w Warszawie – Muzeum, „Kronika Zamkowa. Seria nowa”, 2 (68), 2015, s. 297-315.

2016

Archiwalia związane z królową Marią Kazimierą d’Arquien Sobieską w Windsor Royal Archives, „Studia Wilanowskie”, t. XXIII, 2016, s. 99-103.

„Dom białychgłów w leciech podeszłych” . Przyczynek do historii domu dewotek bialskich w XVIII wieku, [w:] Oblicza kobiecej starości. Literatura i historia, red. B. Walęciuk-Dejneka, Kraków 2017, s. 167-183.

Dziedzic królewskiej purpury. Słowo i obraz w propagandowych działaniach Michała Kazimierza Radziwiłła „Rybeńki”, „Zeszyty Naukowe Towarzystwa Doktorantów UJ. Nauki Społeczne”, nr  14  (3/2016), s. 99-131.

Erinnerungen an die Victoria. Die Jahrestage des Entsatzes von Wien 1683 als  Propagandainstrument der Regierenden,  „Historie. Jahrbuch des Zentrums für Historische Forschung Berlin der Polnischen Akademie der Wissenschaften”, folge 10, 2016, s. 44-64.

Korespondencja Katarzyny z Sobieskich Radziwiłłowej (1634-1694) jako źródło do poznania jej  relacji rodzinnych, [w:] Kobiece kręgi korespondencyjne XVII-XIX wieku, red. B. Popiołek, U.  Kicińska, A. Słaby, Warszawa-Bellerive-sur-Allier 2016, s. 13-30.

Księga kabał Marii Kazimiery Sobieskiej – nieznany ślad kultury rzymskiego królowej wdowy, „Studia  Wilanowskie”, t. XXIII, 2016, s. 65-82.

Legenda genealogiczna i heraldyczna rodu Sobieskich jako element propagandy rodowej, „Rocznik  Polskiego Towarzystwa Heraldycznego. Seria nowa”, t. XV (XXVI), 2016, s. 53-70.

Metropolita, święte relikwie i skarby. Jeszcze raz o pobycie władyki mołdawskiego Dozyteusza w  Polsce w latach 1686-1693 i kwestii spadku po nim, [w:] Conferinţa ştiinţifică internaţională: Dialectica necesităţii şi libertăţii în educaţie, red. V. Constantinov, N. G. Pikuła, J. Bartoszewski et  al., Chişinău 2016, s. 213-225.

O gościach i obyczajach na dworze Jana III [w:] Ubiory na dworze Jana III, red. M. Zielińska, Warszawa 2016, s. 17-39.

W szponach nałogu. Alkoholizm kobiet w epoce staropolskiej na przykładzie Joanny z Denhoffów Denhoffowej (zm. 1720), [w:] Antropologia używek w gospodarce i życiu społecznym, red.  J.  Żychlińska, A. Głowacka-Penczyńska, J. Woźny, Bydgoszcz 2016, s. 57-75.

Władysław Denhoff i jego „bohaterska” śmierćw bitwie pod Parkanami (7 X 1683) w świetle oracji pogrzebowych, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, t. LXIV, 2016, z. 2, s. 169-187.

Wobec króla i Rzeczypospolitej. Radziwiłłowie w pierwszym dziesięcioleciu rządów Jana III Sobieskiego (1674–1683), [w:] Król Jan III Sobieski i Rzeczpospolita w latach 1674-1683, red.  D.  Milewski, Warszawa 2016, s. 91-117.

Sprawa rozwodowa Teofili z Ostrogskich-Zasławskiej z Józefem Karolem Lubomirskim w latach 1695-1702, „Klio. Czasopismo poświęcone dziejom Polski i powszechnym”, t. 39 (4), 2016, s.  97- 117.

„Zbrodnia to niesłychana, Pani zabiła Pana”. Sprawa Marianny z ks. Sapiehów Dąmbskiej o  małżonkobójstwo − studium przypadku [w:] Conjux, mater, filia, soror propinqua, civis… Kobieta  na ziemi wschowskiej i pograniczu wielkopolsko-śląskim, red. M. Małkus, K. Szymańska, Leszno-Wschowa 2016, s. 249-281.

2017

„Bo widzę tych czasów mało prawdziwej miłości”. Relacje Marii Kazimiery z przedstawicielkami rodziny Sobieskich, [w:] Maria Kazimiera Sobieska (1641-1716). W kręgu rodziny, polityki i kultury, red. A. Kalinowska, P. Tyszka, Warszawa 2017, s. 51-80.

Jak Marywil budowano. Powstanie warszawskiego kompleksu rezydencjonalno-handlowego w  świetle korespondencji Ottona Fryderyka Felkersamba z Marią Kazimierą Sobieską z 1694 roku, „Almanach Warszawy”, t. XI, 2017, s. 43-95.

Pod egidą Sobieskiego. Kariera polityczna Karola Stanisława Radziwiłła w latach 1683-1696, [w:] Jarzmo Ligi Świetej? Jan III Sobieski i Rzeczpospolita w latach 1683-1696, red. D. Milewski, Warszawa 2017, s. 21-45.

Podróż edukacyjna Aleksandra Janusza księcia Ostrogskiego-Zasławskiego w latach 1667-1669 po krajach Europy Zachodniej jako przykład relacji łączących wychowanka z jego preceptorem w świetle diariusza i korespondencji, [w:] Źródła do dziejów staropolskich podróży edukacyjnych, red. D. Żołądź-Strzelczyk, M. E. Kowalczyk, Wrocław 2017, s. 269-294.

W wirze małżeńskich niepokojów, działalności konfederackiej i salonowej czyli o niepoznanych losach Konstancji z Denhoffów Rogalińskiej (1715-1790), [w:] Kobieta niepoznana na przestrzeni dziejów, red. A. Obara-Pawłowska, A. Miączewska, D. Wróbel, Lublin 2017, s. 189-216.

2018

 Ceremoniał wjazdu w epoce nowożytnej na przykładzie podróży Teresy Kunegundy Sobieskiej do Brukseli na przełomie 1694 i 1695 r. Scenariusz i interpretacja uroczystości, “Res Historica”, nr 46, 2018, s. 87-120.

Między ceremoniałem a ludycznością. Codzienność na dworze Jana III Sobieskiego oczami współczesnych mu pamiętnikarzy i korespondentów, [w:] Dom – codzienność i święto. Ceremonie  i  tradycje rodzinne. Studia historyczno-antropologiczne, red. A. Chłosta-Sikorska, M.  Gadocha, B.  Popiołek, Kraków 2018.

Ni w czym się nie odrodzili/ w jednym żywocie znać byli”. Relacje rodzeństwa i wpływ mężczyzny na  życie kobiety na przykładzie kontaktów Jana Sobieskiego (III) z Katarzyną z Sobieskich Radzwiłłową, [w:] Męskie światy w życiu kobiet, red. B. Walęciuk-Dejneka, Kraków 2018, s. 279-301.

W służbie Sobieskiego. Działalność polityczna i wojskowa Jana Gorzeńskiego (ok. 1626-1694), “Zapiski Historyczne”, t. LXXXIII, 2018, z. 1, s. 69-110.

L’ingresso di Maria Casimira d’Arquien Sobieska a Roma nel 1699 e la sua cornice cerimoniale, [w:] I Sobieski a Roma. La famiglia reale polacca nella Citta Eterna, red. J. A. Chrościcki, Z. Flisowska, P.  Migasiewicz, Warszawa 2018, s. 70-88.

Trojakom ja upatrzył słuchaczu winnice na której Ostrogska i Zasławska snadź dobrze praca i robota”. O winach, winnicach i kulturze picia na dworze Władysława Dominika księcia Ostrogskiego-Zasławskiego w latach 1618–1656, [w:] Wino i historia. Studia z historii wina w Polsce, t. II, red. D. Dias-Lewandowska, G. Kurczewski, Warszawa 2018, s. 42-79.

2019

W poszukiwaniu dziecięcego głosu i uczuć. Świat młodych Sobieskich widziany oczyma ich samych oraz osób z najbliższego otoczenia, [w:] Dziecko i jego świat. Ubiory dziecięce od XVII do XIX wieku, red. M. Zielińska, Warszawa 2019, s. 3-12.

Zarządcy, słudzy i korespondenci. Mikołaj Krogulecki i Jan Antoni Lamprecht w kręgu patronatu Marii Kazimiery Sobieskiej i Elżbiety z Lubomirskich Sieniawskiej w latach 1698-1714, [w:] W kręgu patronatu kobiecego. Studia historyczne, red. B. Popiołek, U. Kicińska, A. Penkała, A. Słaby, Kraków 2019, s. 155-179.

Alessandro Boccolini, Un lucchese al servizio della Santa Sede. Francesco Buonvisi nunzio a Colonia, Varsavia e Vienna, Edizioni Sette Città, Viterbo 2018, ss. 496, „Przegląd Historyczny”, t. 31, 2019, z. 1, s. 177-181.

W poszukiwaniu dziecięcego głosu i uczuć. Świat młodych Sobieskich widziany oczyma ich samych oraz osób z najbliższego otoczenia, [w:] Dziecko i jego świat. Ubiory dziecięce od XVII do XIX wieku, red. M. Zielińska, Warszawa 2019, s. 3-12.

Wife for the Pretender. Concerning the marriage between Maria Clementina Sobieska and James Francis Edward Stuart 1718-1720 “Eastern European History”, vol I, 2019, s. 33-47.

Zarządcy, słudzy i korespondenci. Mikołaj Krogulecki i Jan Antoni Lamprecht w kręgu patronatu Marii Kazimiery Sobieskiej i Elżbiety z Lubomirskich Sieniawskiej w latach 1698-1714, [w:] W kręgu patronatu kobiecego. Studia historyczne, red. B. Popiołek, U. Kicińska, A. Penkała, A. Słaby, Kraków 2019, s. 155-177.

Sznur w heraldyce królowej wdowy Marii Kazimiery d’Arquien Sobieskiej “Przegląd Nauk Historycznych”, R. XVIII, 2019, nr 1, s. 41-74.

Zamojski dwór Marii Kazimiery d’Arquien w latach 1658-1665. Uwagi wstępne nad jego organizacją, funkcją i znaczeniem, “Res Geste”, 2019, nr 8, s. 50-83.

Ile wina pił i ile za nie płacił polski szlachcic w XVIII wieku. Przyczynek do badań, [w:] Kultura miejsca. Studia ofiarowane Profesorowi Wojciechowi Włodarczykowi, red. W. Baraniewski, P. Słodkowski, Warszawa 2019, s. 407-434.

Pobyt metropolity mołdawskiego Dozyteusza w Żółkwi w latach 1686-1693, spadek po nim oraz sprawa kultu św. Jana Nowego (Suczawskiego) do końca XVIII wieku, „Saeculum Christianum”, t. 1, 2019, nr 26, s. 82-114.

Stanisław Małachowski – żołnierz, polityk, dyplomata i dworzanin w świetle swojej korespondencji, [w:] Epistolografia w dawnej Rzeczypospolitej, t. VII, Historia, literatura, język, red. P. Borek, M. Olma, M. Piątek, Kraków 2019, s. 327-354.

2020

„Ciało umarłe większego wymaga opatrzenia” – sekcja zwłok polskich królów i królowych od XVI do XVIII wieku w kontekście przygotowań do ceremonii pogrzebowej, [w:] Śmierć, pogrzeb i upamiętnienie władców w dawnej Polsce, red. H. Rajfura, P. Szwedo, B. Świderek, M. Walczak, P. Węcowski, Warszawa 2020, s. 142-171.

Elżbieta z Lubomirskich Sieniawska na dworze królowej Marii Kazimiery d’Arquien Sobieskiej 1680- 1698, [w:] Działalność Elżbiety Sieniawskiej. Polityka – gospodarka – kultura, red. B. Popiołek, Warszawa 2020, s. 55-86.

Aranżowanie małżeństw w kręgach szlacheckich w Rzeczypospolitej w XVII i XVIII wieku, [w:] Elżbieta Sieniawska. Królowa bez korony, red. K. Morawski, K. Pyzel, Warszawa 2020, s. 102-108.

French Princess and Polish Queen. Maria Kazimiera d’Arquien Sobieska’s Strategies of Power 1674- 1698, [w:] Strategic Imaginations Women and the Gender of Sovereignty in European Culture, eds. A. Gilleir, A. Defurne, Leuven 2020, s. 201-228.

Katarzyna née Sobieski Radziwiłł interest in the affairs of Papal Court and Roman reality between the years 1678-1691, „Eastern European History Review”, 2020, nr 3, s. 95-110.

Propagandowa kreacja rzeczywistości przez Radziwiłłów nieświesko-ołyckich w XVIII wieku, [w:] Sobiescy i Radziwiłłowie. Strażnicy wizerunku maryjnego, red. M. Antczak, Warszawa 2019, s. 64- 103.

Ceremoniał koronacyjny i jego znaczenie dla pozycji polskich królowych w XVII i XVIII wieku, „Wschodni Rocznik Humanistyczny”, t. XVII, 2020, nr 3, s. 155-206.

Maria Clementina’s matchmakers for James Edward Francis Stuart and her journey to Italy in 1718- 1719, [w:] Il matrimonio di Giacomo III Stuart e Maria Clementina Sobieska, a cura di G. Breccola, F. Cecci, Montefiascone-Roma 2020, s. 43-69. (Edizioni Archeoares).

Vivat Sobieski. Świętowanie rocznicy bitwy wiedeńskiej w 1983 roku jako wyraz pamięci historycznej Krakowa, [w:] Historia-Pamięć-Tożsamość w edukacji humanistycznej, t. 6, Ochrona i promocja dziedzictwa kulturowego jako forma zachowania pamięci o przeszłości, red. B. Popiołek, U. Kicińska, A. Słaby, Kraków 2020, s. 159-194. (Wydawnictwo Libron).

„Nic droższego nad Święty Domek Najświętszej Matki wiem nie ma….” Związki rodziny Sobieskich z sanktuarium w Loreto, [w:] Wokół Sobieskich i Radziwiłłów. Prestiż, przejawy pobożności, działalność polityczna, red. J. Pietrzak, Warszawa 2020, s. 29-39.

2021

The Sobieskis: A Polish royal family in the history of Europe, [w:] The Irish to the Rescue. The Tercentenary of Polish Princess Clementina’s Escape, ed. R.K. Maher, Oxford 2021, s. 33-60. (20)

„Venezia è molto grande e bella” – racconto di due soggiorni della regina Maria Casimira d’Arquien Sobieska a Venezia e in Veneto negli anni 1699 e 1705, “Italica Vratislaviensia”, vol. 12 (1), 2021, s. 67-85.

Czy można służyć dwóm paniom Mikołaj Krogulecki na dworze Marii Kazimiery d’Arquien Sobieskiej i Elżbiety z Lubomirskich Sieniawskiej, „Res Historica”, nr 52, 2021, s. 141-177.

Czarny orzeł i św. Michał Archanioł jako psychopomposy. O symbolicznym znaczeniu malowideł w kaplicy Radziwiłłowskiej w kościele św. Anny w Białej Podlaskiej, [w:] Miraże natury i architektury. Prace dedykowane Profesorowi Tadeuszowi Bernatowiczowi, red. A. Barczyk, P. Gryglewski, Łódź 2021 (Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego), s. 35-67.

2022

From a a Peasent to the King. The Social Advancement of Adam Kotowski and Małgorzata Kotowska nee Durant in the Light of Posthumous Movable Property Inventories from 1694, [w:] The World of Things. Consideration on the Standard of Living and the Meaning of Movable Property in the Polish- Lithuanian Commonwealth. ed. B. Popiołek, A. Penkała-Jastrzębska, U. Kicińska, Kraków 2022, s. 49-81.

„Ojczyzny ciało pozostaje bez głowy”, czyli długie trwanie funeraliów po śmierci Jana III Sobieskiego, [w:] W kręgu rodziny epok dawnych. Śmierć, red. A. Chłosta-Sikorska, M. Płonka, B. Popiołek, Kraków 2022, s. 399-436.

Nach dem Feldzug von König Jan III. Sobieski in das Fürstentum Moldau. Die Ankunft des Metropoliten Dosoftei und die Überführung der Reliquien des Heiligen Johannes von Suceava nach Schovkva und deren Schicksal in den Jahren 1686 – 1783, [w:] Das »Dreiecksverhältnis« zwischen Polen, Osmanen und Habsburgern, band 13, hrsg. C. Reichl-Ham, I. Nöbauer, W. Fröhlich, Wien 2022, s. 241-270.